هیجانات ارزی فروکش می کند خریداران، بهای ترس را می پردازند
به گزارش سایت شیک، افزایش اخیر نرخ ارز بیشتر از آن که محصول متغیرهای بنیادین اقتصاد باشد، حاصل ترس، شایعات و واکنش های هیجانی است. کارشناسان می گویند این موج گذراست و بانک مرکزی می تواند این موج را مهار کند.
به گزارش سایت شیک به نقل از مهر، در ایام اخیر بازار ارز و طلا وارد فاز نوسانی تازه ای شده است؛ جهش قیمت دلار و سکه در حالی رقم خورد که شاخصهای واقعی اقتصاد تغییر معناداری را تجربه نکرده اند. تحلیل ها نشان میدهد جهش اخیر بالاتر از آن که ریشه در واقعیت های اقتصادی داشته باشد، نتیجه ی تلاقی سه عامل است: اثر روانی افزایش جهانی طلا، تقاضای فصلی در آستانه ی سال میلادی و شایعات بی پایه درباره ی ی تصمیم های اقتصادی.
به گفته ی امیررضا اعطاسی، کارشناس اقتصادی، آن چه امروز در بازار ارز می بینیم، یک موج هیجانی است نه تغییر ساختاری. بازارساز توان کنترل شرایط را دارد و با واضح تر شدن فضا، این هیجان فروکش می کند.» او تاکید می کند افزایش قیمت ها ناشی از ترس از آینده است نه تغییر اقتصاد امروز.
افزایش قیمت اونس جهانی طلا به بالای سطوح تاریخی، اولین موتور تحریک بازار داخل بود. در صورتیکه رشد اونس یک پدیده ی جهانی است و ارزش دلاری طلا در جهان بالا رفته، بازار داخلی بدون توجه به ماهیت خارجی آن، این افزایش را به کل دارایی ها تعمیم داد. اعطاسی توضیح می دهد: «وقتی اونس جهانی طلا رکورد می زند، فرمول قیمت گذاری طلا و سکه در ایران مستقیماً تحت تاثیر قرار می گیرد. این حرکت جهانی باآنکه طبیعی است، اما در ذهن کنشگران بازار به مفهوم تضعیف ریال تلقی می شود. بازار به اشتباه پیام افزایش قیمت جهانی را علامتِ تضعیف داخلی می خواند و به سوی ارز می رود.
در چنین فضایی، خریداران بیش از آن که بدنبال سرمایه گذاری باشند، برای خرید آرامش دست به جیب می شوند. چنان که این کارشناس می گوید: خریدار امروز، بابت طلا یا دلار واقعی پول نمی دهد؛ بلکه بابت اضطراب خود هزینه می کند.
بازار فصلی و موج زودگذر تقاضا
افزایش نرخ ارز در اواخر آذر مبحث تازه ای نیست. هر سال با نزدیک شدن به انتها سال میلادی، فشار تقاضا برای ارز شدت می گیرد. واردکنندگان بدنبال تسویه حساب های تجاری اند و صادرکنندگان هم معمولا برگشت ارز خودرا به تأخیر می اندازند. این چرخه ی تقویمی باعث برتری موقت تقاضا بر عرضه می شود.
به گفته ی اعطاسی، این موج هر سال تکرار می شود و عمری کوتاه دارد: در دی ماه، شرکت ها برای تسویه حساب با شرکای خارجی به ارز بیشتری نیاز دارند. این احتیاج در بازه ای دو تا سه هفته ای به اوج می رسد و سپس فروکش می کند. اشتباه برخی کنشگران آنست که این جهش فصلی را روند دائمی تلقی می کنند.
در همین حال، نوسان گیران با بزرگ نمایی این فشار تقاضا، انتظارات تورمی را در سطح جامعه تقویت می کنند. همین انتظارات، عاملی روانی و خودتقویت شونده می شود؛ افراد از ترس افزایش نرخ، خرید می کنند و همین خریدها باردیگر نرخ را بالا می برد.
با این حال تجربه سالهای قبل نشان داده که با به انتها رسیدن تسویه های تجاری و برگشت آرام تقاضا به روال معمول، بازار در فاصله ی کوتاهی اصلاح می شود. در حقیقت، منحنی نوسان معمولا به همان اندازه که سریع بالا می رود، سریع هم پایین می آید.
سیگنال های کاذب و اقتصادِ رسانه ای
در کنار تقاضای فصلی، موجی از شایعات و تحلیل های ناصحیح هم در ایام اخیر جو بازار را ملتهب کرده است. برخی کانال های غیررسمی با انتشار خبرهایی درباره ی ی «نرخ سوم بنزین» یا «حذف ارز ترجیحی» فضای یأس و ترس ایجاد کردند. اعطاسی می گوید: بازار گرفتار بیش واکنش شده است؛ حتی نسبت به خبرهایی که منبع مشخصی ندارند. این شایعات سوخت موتور انتظارات تورمی شده اند.
به گفته ی او، هیچیک از این سناریوها فعلا مبنای اجرائی ندارد و مقام های اقتصادی کشور هم اجرای شوک های قیمتی را رد کرده اند.
اعطاسی هشدار می دهد که چنین فضایی زمینه ی سوءاستفادهٔ سوداگران را فراهم می آورد و مردم عادی بازندگان اصلی هستند. در بهمن سال قبل دیدیم که در جریان درگیری ۱۲ روزه در منطقه، تنها به سبب شایعات جنگ، نرخ ارز به بالای ۱۰۰ هزار تومان پرتاب شد، ولی با فروکش تنش ها، به سرعت به کانال ۸۰ برگشت. خریداران آن مقطع بیشترین ضرر را کردند.
به بیان دیگر، ترس از آینده همیشه گران تر از واقعیت است. بازار ارز ایران در طول سالهای اخیر بارها نشان داده که جهش های سیاسی یا روانی، پایدار نمی مانند و طی چند هفته تا چند ماه، با اثرگذاری سیاستهای بانک مرکزی، تعادل باردیگر برمی گردد.
قدرت بازارساز و ابزارهای کنترل نوسان
احتمال مداخله ی بانک مرکزی در این شرایط بالاتر از همیشه است. کارشناسان اعتقاد دارند که بانک مرکزی از نظر ذخایر طلای فیزیکی و منابع ارزی، در موقعیتی قوی تر نسبت به گذشته قرار دارد. اعطاسی با اشاره به آمار رسمی اظهار داشت: تنها پارسال بالاتر از ۱۰۰ تن طلا وارد کشور شده است. این حجم از ذخایر به بانک مرکزی امکان می دهد در لحظهٔ مناسب با مداخله قیمتی یا روانی، نوسان ها را بشکند.
مهم ترین ابزارهای در اختیار بانک مرکزی عبارتند از:
افزایش عرضه ارز در بازار رسمی و سیستم های تجاری بوسیله تسریع برگشت ارزهای صادراتی.
کنترل پایه پولی و رشد نقدینگی که مانع تشدید تورم انتظاری می شود.
استفاده از اوراق ارزی یا سپرده های دلاری برای جذب تقاضای سفته بازانه.
سیاست ارتباطی فعال؛ یعنی حضور روزانه در رسانه و اطلاع رسانی شفاف برای اصلاح انتظارات.
تجربه ی مداخله های موفق در بهار سالجاری هم نشان میدهد که هر زمان بازارساز با انضباط و ارتباط مؤثر وارد عمل شده، نوسان ها مهار شده اند. در مقابل، هر بار که اطلاع رسانی به تأخیر افتاده، فضا برای شایعه باز شده و نرخ ها بی خود جهش کرده اند.
از نگاه کارشناسان، کلید کنترل نوسانات فعلی نه فقط در عرضه و تزریق ارز، که در احیای اعتماد عمومی به ثبات اقتصاد نهفته است. اگر سیاست گذار بتواند به سرمایه گذار و مردم اطمینان دهد که شوک ارزی در کار نخواهد بود، بخش بزرگی از انتظارات تورمی خودبه خود فروکش می کند.
حباب طلا و سکه، شاخصی از ترس عمومی
بازار سکه هم همزمان با نوسان ارز در راه صعودی قرار گرفت، اما بررسی داده ها نشان میدهد بالاتر از نیمی از این افزایش، ناشی از رشد «حباب قیمتی» است.
بر اساس محاسبات کارشناسان، فاصله ی قیمت بازار با ارزش ذاتی سکه به حدود دو میلیون تومان رسیده است؛ فاصله ای که به روشنی نشان میدهد سرمایه گذاران نه برای ارزش ذاتی، بلکه برای اطمینان روانی خرید می کنند.
اعطاسی در این زمینه می گوید: وقتی از حباب سکه صحبت می نماییم، یعنی بازار از واقعیت اقتصادی جدا شده است. این وضعیت پایدار نمی ماند. کافی است نرخ ارز یا اونس جهانی اندکی اصلاح کند؛ حباب به سرعت تخلیه می شود و خریداران هیجانی متضرر خواهند شد.
به گفته ی او، خریداران امروز عملا هزینه ی ترس خودرا می پردازند. بازار در چنین موقعیت هایی معمولا مسیر برگشت دارد چون علل بنیادیِ جهش ضعیف است و رکود معاملات جای تب وتاب هیجانی را می گیرد.
چشم انداز کوتاه مدت؛ عبور از موج هیجان
برآیند اظهارنظر کارشناسان و داده های میدانی نشان میدهد که موج فعلی افزایش نرخ ارز، طولانی نخواهد بود. بمحض فروکش فشار تقاضای فصلی و روشن تر شدن مسیر سیاستهای پولی، احتمال برگشت نرخ ها به سطوح پیشین زیاد است.
اکنون، شاخصهای کلان همچون درآمدهای نفتی، نسبت تسویه بدهی های خارجی و سطح ذخایر طلای بانک مرکزی، در وضعیتی باثبات و حتی بهتر از مدت مشابه سال قبل قرار دارند. این شرایط حمایت لازم را برای مداخله ی هدفمند بازارساز فراهم آورده است.
از سوی دیگر، چنان که اعطاسی تاکید دارد، «اقتصاد از ابهام بیزار است». هر قدر پیام های شفاف تری از سیاست گذار منتشر شود، از دامنه ی هیجانات و تصمیم های احساسی کاسته خواهد شد.
در نهایت، میتوان گفت افزایش اخیر نرخ ارز بیشتر حاصل ادراک است تا حقیقت، بیشتر زاییده ی هیجان است تا شاخص اقتصادی. بازار این دفعه هم مانند دفعات قبلی، بعد از فروکش التهاب روانی و ورود بازارساز، به مسیر تعادلی بازخواهد گشت.
به تعبیر اعطاسی، همان گونه که شوک های روانی سبب جهش می شوند، یک خبر مثبت یا اقدام قاطع بانک مرکزی می تواند باعث ریزش سریع قیمتها شود.
اکنون همه ی علائم نشاندهنده آغاز فاز جدیدی از آرامش تدریجی است. خریداران هیجانی دیر یا زود با واقعیت برخواهند خورد و متوجه می شوند که در بازاری متکی بر احساس، سود، کوتاه مدت و زیان ها، پایدار می باشد.
آنچه اینروزها در خیابان فردوسی و تابلوی صرافی ها دیده می شود، بیشتر بازتاب ترس است تا واقعیت اقتصادی. این ترس اما همان گونه که ناگهانی بالا رفت، ناگهانی هم فرو خواهد نشست. بازارساز با ذخایر کافی و ابزارهای آزموده شده در موقعیتی قرار دارد که بتواند مسیر بازار را باز هم به سوی تعادل هدایت کند؛ و بار دیگر ثابت کند در اقتصاد ایران، هیجان کوتاه تر از منطق است.
این مطلب سایت شیک را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب